Олунньу 25 күнүгэр Ытык Күөл с. Эр дьон Сугулаана буолан ааста. Алгыс сиэрин-туомун уонна Таатталыы оһуохайы А.Н. Попов иилээтэ-саҕалаата. А.И.Софронов — Алампа хоһоонугар, В.Н.Протодьяконов мелодиятыгар «Саха ырыата» улуус өрөгөй ырыатын ыллаатылар. Сугулааны улуустааҕы эр дьон түмсүүтүн салайааччыта Г.Г.Вырдылин салайда. 2014 сылтан улууска Сугулаан буолбутун, улуус баһылыгын социальнай боппуруоска солбуйааччы Н.Н.Туласынов бастаан тэрийбитин, бэрэссэдээтэлинэн П.П.Ермолаев, онтон М.П.Тарасов үлэлээбиттэрин, кэлин бэйэтэ талыллан үлэлии сылдьарын эттэ. Улуус үрдүнэн аҕа түмсүүлэрэ «Эр дьон олоҕу хамсатар күүс» бэргэн этиинэн салайтаран түмсүүлээхтик үлэлииллэрин бэлиэтээтэ. Анал байыаннай дьайыыттан улуус баһылыга А.С.Бурцев эҕэрдэ видеотын ыытта. Манчаары Оонньуутун көрсө сомоҕолоһон, үлэни-хамнаһы кыайыы сүрүн сыал-сорук буоларын тоһоҕолоото. Улуус баһылыгын э.т. Р.И.Захаров Манчаары Оонньууларын көрсө туох тутуулар барбыттарын, туох былааннанарын уонна субуотунньуктар ханнык объектарга ыытыллаларын чопчу эттэ. Улуус депутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ П.П.Максимов Дьокуускайга олорор биир дойдулаахтарбыт үпкэ кыттыспыттарын, Таатталар түмсүбүппүтүн сырдатта. Таатта нэһилиэгин баһылыга Е.И.Павлов Өрөспүүбүлүкэ, Арассыыйа салалтата бу сылларга Ытык Күөлгэ 6,5 млрд.солк сууммалаах тутуу ыыппытын, өссө да ыыта турарын эттэ. Аны бэйэбититтэн тутулуктааҕын үлэлиирбит хаалбытын ыйда. Нэһилиэк ырааһырдыытыгар, суботунньуктарга улуус, нэһилиэк эр дьонугар эрэнэрин биллэрдэ. Манчаары Оонньуутун дирекцятын толорооччу дириэктэрэ М.П.Тарасов Манчаары Оонньуутугар 40000 ыалдьыт кэлиэн сөбүн, 1999 с. Б.Манчаары аатынан олоҥхо оонньуутун, 2008 с. Олоҥхо ыһыаҕын тэрээһинигэр бары өрө туран үлэлээбиппитин сырдатта. Билигин да сөпкө дьаһанаммыт, бары түмсэммит үрдүк таһымнаахтык ыытыахтаахпытын бэлиэтээтэ. Манчаары Оонньуутун үөрүүлээх аһыллыытын сүрүн режиссера Р.Р.Дорофеев, солбуйааччыта И.Е.Луковцев Сугулааҥҥа Үөрүүлээх аһыллыыга уонна сабыллыыга оҕотуттан ытык кырдьаҕаһыгар тиийэ бары түмсэммит тыһыынчанан киһини кытыннарары ситиһиэхтээхпитин эттилэр. Тэрээһин спортивнай рекортарынан, үөрүүлээх аһыллыыта хайдах тэриллибитинэн сыана быһылларын ыйдылар. Элбэх артыыс, мал-сал, декорация кэлиэхтээҕин, үп-харчы боппуруоһа уустугунан, декорация сорох үлэлэригэр субуотунньук тэрийиитигэр этии киллэрдилэр. Таатта улууһун Ытык Сүбэтин салайааччыта М.А.Протодьяконов ыалдьыттары үрдүк таһымҥа көрсүөхтээхпитин, 1999 с., 2008 с. улахан тэрээһиннэри норуот күүһүнэн хайдах тэрийбиттэрин сырдатта. Улуус салалтата, дирекция чопчу стратегическай былааны нэһилиэктэринэн, тэрилтэлэринэн үлэлэри тыырдахпытына кыайыылаах буоларын ыйда. Таатта нэһилиэгин Аҕа түмсүүтүн салайааччыта И.И.Бояров ыҥырыллыбыт эр дьон сороҕо сугулааҥҥа кэлбэтэҕин бэлиэтээтэ, бары түмсүүлээхтик үлэни ыытыыга ыҥырда. Улууспут чиэһин көмүскүөхтээх спортсменнарбытын, тренердарбытын норуот барыта өйөөтөхпүтүнэ эрэ ситиһии кэлэрин санатта. Оннук түгэҥҥэ үрдүк көрдөрүүнү ситиһиэхпит диэн эрэннэрдэ. Чөркөөх Ытык Сүбэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Г.Г.Вырдылин 1999 с. Чөркөөххө баһылыктыы олорон Ытык-Күөлгэ Олимпийскайга икки дьиэни, ипподром күрүөтүн кэрчигин туппуттарын, Ньурбалары көрсүбүттэрин, П.А.Ойуунускай балаҕаныгар сырытыннарбыттарын кэпсээтэ. Төһө да 8 ый хамнас кэлбэтэр син биир үрдүк таһымҥа тэрийбиттэрин, билигин Манчаары Оонньуутун үрдүк таһымҥа ыытарбытыгар эрэнэрин эттэ. Чөркөөх Аҕа сүбэтин салайааччыта В.М.Эртюков бу сылларга Чөркөөх эр дьоно 1 млн.харчы кыттыһан, ыйы быһа субуотунньуктаан быһыт туппуттарын, күһүҥҥү муҥханы улуус олохтоохторугар анаан тэрийэллэрин, киин уулуссаларын, сыбаалканы, суол кытыытын өрө тардыбыттарын сырдатта. Быйылгы үлэҕэ кыттыһарга бэлэмнэрин эттэ. Дьүлэй нэһилиэгин Аҕа сүбэтин бэрэссэдээтэлэ П.Р.Чупров түмсүү 2015 сылтан үлэлиирин, Ытык Күөл оскуолаларын кытары муҥхалыылларын, оҕолору быйылгы субуотунньуктарга кытыннарыыга этии киллэрдэ. Тыараһа баһылыга П.П.Турнин трасса кытыытыгар мастары суулларбыттарын, хаар бара илигинэ уоттуохтаахтарын, границаҕа үлэни улууһунан бары көмөлүөххэйин диэн этии киллэрдэ. Дэбдиргэттэн анал байыаннай дьайыы кыттыылааҕа В.В.Габышев Таатта улууһуттан буойуттарга тэрээһиннээхтик көмө тиийэрин, сотору киирсии түмүктэнэн уолаттар төннөн кэллэхтэринэ өй-санаа өттүнэн өйөбүл наадатын, быраата уонна уола сэрилэһэ сылдьалларын кэпсээтэ. Өйөбүл иһин Таатта улууһун олохтоохторугар махтанна. Түмүккэ Г.Г.Вырдылин бастыҥ эр дьон түмсүүтүгэр Чөркөөхтөргө, бастыҥ аҕаларга Тыараһаттан В.Н.Матвеевка, В.В.Павловка, Ытык Күөлтэн А.М.Уваровка, Туора Күөлтэн С.И.Хаптагаевка, Чымынаайыттан Г.А.Нестеревка сугулаан бэлиэлэрин туттарда. Кыайыы болуоссатыгар киирии арка оҥоһуллуохтааҕын көрдөрдө. Улуус олохтоохторо, бэтэрээннэр Сэбиэттэрин ыҥырыыларын өйөөн, Кыайыы болуоссатын ааркатын үбүлүүргэ 500 солк. (биирдэ) кыттыһарга эттэ. Улуу Кыайыы 80 сылыгар ыам ыйын 9 күнүгэр аарканы, биир дойдулаахпыт Ю.А.Дарбасов, тутан киллэриэхтээҕин иһитиннэрдэ.
Ити курдук улуус эр дьонун сугулаана Улуу Кыайыы 80 сылын, Манчаары Оонньууларын көрсө өрө көтөҕүүлээхтик ааста. Бары кыттыбыт, тэрийсибит дьоммутугар махтанабыт. #таатта #эрдьон #сугулаан #кыайыысыла #түмсүүтөлкөтөрдө
Тааттатааҕы норуот айымньытын дьиэтин пресс киинэ
